Molens molens en nog eens molens

Zo’n honderd jaar geleden telde Nederland nog 10.000 werkende molens. Dat waren zowel graanmolens die meelproducten maakten, houtzagerijen enmolens die olie of papier maakten. Maar er waren ook molens die het waterpeil op orde hielden. Al deze bijzondere typische gebouwen zetten we graag even in het zonnetje. Temeer omdat het dit weekend Nationale Molendag is!

1. Nederland = Molenland

Momenteel zijn er in totaal nog zo’n 1200 molens in Nederland die de tand des tijds hebben doorstaan. Al die molens samen hebben Nederland altijd de bijnaam “Molenland”. Aangezien we in Nederland veel wind hebben én omringd zijn door water is het niet vreemd dat we van deze energiebronnen veelvuldig gebruik maakten in het verleden. Je bent als toerist niet echt in Nederland geweest als je geen foto hebt mét molen erbij.

2. 100 watermolens

Van de 1200 molens zijn er ongeveer 100 die worden aangedreven op water. De meeste watermolens zijn te vinden in Limburg. Maar een van de bekendste watermolens is gelegen aan de rivier de Dommel is de Genneper Watermolen in Eindhoven. Dit rijksmonument werd een tijdje antikraak bewoond door collega’s van ons nadat de gemeente het huurcontract met de oude molenaar op had gezegd. Die molen stamt al uit 1249 en werd ook door Vincent van Gogh meerdere malen vastgelegd in 1884. 

Genneper Watermolen Eindhoven door Van Gogh
Genneper Watermolen Eindhoven door Van Gogh

3. De oudste molens van Nederland

Oudste molen van Nederland uit 1450

De twee oudste molens van Nederland zijn de Buitenmolen in Zevenaar en De Grafelijke Korenmolen in Zeddam. De molens zijn inmiddels bijna 570 jaar oud (gebouwd in 1450) en liggen in de provincie Gelderland. Het zijn torenmolens. Dit zijn molens met een stenen ronde romp en een kap met wieken die draaien kan. 

4. Standerdmolen is de bekendste molen

De standerdmolen of standaardmolen is een van de oudst bekende molensoorten. De molen kan draaien zodat deze gericht kan worden naar de juiste windrichting. De Wipmolen kis een soortgelijke molen. Het verschil is dat de Wipmolen een kleiner bovenhuis heeft, maar ook deze kan draaien.

5. 12,5 % van de molens is bewoond

Een achtste van de molens in Nederland is ook daadwerkelijk bewoond. Veel molens waren eigenlijk kleine fabrieken in het verleden (vooral de korenmolens) en hadden en hebben weinig woonruimte. De molenaar woonde vaak in een apart huis elders en was ook over het algemeen wat welvarender. De poldermolens waren van de staat en de molenaars die daar verbleven waren arme arbeiders. De molen was niet van hen, maar zij moesten altijd paraat zijn om hoog water tegen te gaan. Dan was bewoning dus de beste optie. Ze woonden er vaak wel met grote gezinnen.

Na de tweede wereldoorlog raakte veel molens hun bestaansrecht als molen kwijt. Ze werden ofwel gesloopt of er werd gekeken of ze bewoond konden worden. Over het algemeen werd dan tevens bekeken of de woning niet af en toe draaiende kon worden gehouden, want een draaiende molen is goedkoper in onderhoud dan een die jarenlang stil staat.

6. Ook jij kunt molenaar worden

Je zult alvorens je molenaar kan worden een tweejarige opleiding kunnen volgen via Het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Je komt dan op verschillende molens te werken en Het Gilde laat je na twee jaar een molenaarsexamen afleggen. Daarna kun je zelf ook molenaar worden. Of er echt droog brood mee te verdienen valt? Dat lijkt ons lastig. De meeste molenaars zijn vrijwilligers en helpen het cultureel erfgoed te bewaren en bewaken. En daar is helemaal niets mis mee. Het is immers een machtig mooi gebouw om in te mogen werken: zo’n molen.

7. Blauwe wimpel: je mag de molen bezoeken!

Als de molenaar een blauwe wimpel uithangt is dat het teken dat een molen te bezichtigen is. Dus fiets je erlangs, zie je een blauwe wimpel: ga dan eens kijken.

Blauwe wimpel molen hangt uit - je bent welkom!

8.  Renovatie van molens

De onderhoud van een molen vereist veel kosten. Er zitten mechanische delen in en die slijten. Houten balken zijn duur en soms zijn de molens bedekt met riet. Ook zijn er vaak kosten om de veiligheidseisen van deze tijd na te kunnen leven in een molen. Ze werden destijds gebouwd met de veiligheidsmaatstaven die vroeger golden, en die waren een stuk minder veeleisend dan tegenwoordig het geval is.

Maar soms komt het ook voor dat een molen vanaf de grond opnieuw wordt opgebouwd. Dat is bijvoorbeeld in Vinkel het geval waar in 1964 De Zwaan werd afgebroken.

 

Eeuwig zonde, zo vonden veel bewoners. In 2010 werd gestart met het project om De Zwaan weer helemaal opnieuw te bouwen. Op de website van De Zwaan vind je een mooi overzicht van foto’s en video’s over de opbouw. Inmiddels staat het eerst deel van de molen alweer overeind. Als je even de tijd hebt kun je dit YouTube filmpje bekijken over de opbouw van de nieuwe molen in Vinkel.

 

9. Een molen om in te wonen: Dat kan in Nederland

Ook in Nederland kun je uniek wonen in een molen. Antikraak hebben we ze momenteel even niet beschikbaar, maar er staan er een paar te koop. In Werkendam staat al sinds 2015 Het Landeke te koop, inmiddels voor 675.ooo euro:

 

Iets goedkoper is de molen in Geervliet voor € 465.000. Deze molen staan net als de molen in Werkendam al meer dan 6 maanden te koop.

 

Nog goedkoper is de Beltmolen in Reek. Deze staat voor minder dan €400.000 te koop.
Molen in Reek staat te koop voor nog geen 400.000 euro

10. (water)molens over de grens: nog betaalbaarder.

Als het je niet uitmaakt of je een stukje verder moet afreizen dan is dit ook een goeie tip. In het buitenland staan watermolens te koop die nog behoorlijk te betalen zijn ook!

Deze watermolen in de Dordogne bij Bordeaux met 3.5 hectare grond en drie omliggende vijvers staat te koop voor 318.000 euro. Je krijgt er een tweede huis en garage bij. Het rad functioneert nog maar is niet aangesloten. Als je er een generator op aansluit zou je helemaal zelfvoorzienend kunnen zijn, want het water wordt uit een bron omhoog gehaald.

Watermolen bij Bordeaux te koop
Watermolen bij Bordeaux te koop

Of deze: 1.8 hectare grond, 3 slaapkamers en dus groiot zat voor een heel gezin. Het gaat om een voormalige watermolen in Zuid-West Frankrijk. De foto is wat duister, maar je moet het uiteraard voorstellen als de zon ondergaat in de zomer, jij met je glas wijn in de tuin op je ligstoel ligt te luisteren naar het kabbelende water wat door het beekje stroomt. Als een God in Frankrijk…

Watermolen te koop voor 200 ton
Deze voormalige watermolen kost slechts 200.000 en staat in het zuidwesten van Frankrijk.

Toch nog te duur? Dan staat er ook nog een opknapper te koop voor slechts 100.000 euro in Italië nabij de Adriatische Zee. De muren staan nog, de rest is aan jou om op te knappen. Even de handen uit de mouwen dus. Maar dan is deze 18e eeuwse watermolen wel de jouwe!

Oude watermolen voor 100.000 te koop

11. FEEST: Nationale Molendag

Hoewel sommige molens opengesteld zijn voor het publiek is er ook een landelijke dag waarbij het grootste deel van de molens opengesteld wordt. Je kunt zo kijken hoe een molen werkt, en hoe het is en was om molenaar te zijn. Ook zijn er lokalere initiatieven waarbij de molens opengesteld word. Een overzicht daarvan vind je onderaan dit artikel. Nationale Molendag valt…dit weekend op 11 en 12 mei. Het is dus eigenlijk Nationale Molenweekend.

Nationale Molendag 2019

Zo… dat is een aardige opsomming. Mocht je nog een leegstaande molen weten, dan houden we ons graag aanbevolen om deze in beheer te nemen. 

Oh en dan nog even de opsomming van lokalere Molendagen:

   
West-Brabantse Molendag Zo 31 maart
Leeuwarder Molendag Zo 14 april
Noord-IJsselse Molendag Ma 22 april (2e Paasdag)
Molendag Land van Cuijk Ma 22 april (2e Paasdag)
Nationale Molendag Za 11 en zo 12 mei
Open Maas en Waalse Molendag Zo 2 juni
Groninger Molenweekend Za 8 en zo 9 juni
Westlandse Molendag Za 29 juni
Molendag Leidschendam-Voorburg Zo 7 juli
Flakkeese Molendag Za 13 juli
Molendag Voorne, Putten en Rozenburg
Drentse Molendag Za 24 augustus
Schermer Maaldag Zo 1 september
Molendag Tholen en Sint Philipsland Za 7 september
Grenzeloze Molendag Kempen-Broek Zo 8 september
Overijsselse Molendag Za 14 september
Zaanse Molendag Za 28 september
SIMAV-molendag Za 5 oktober
Limburgse Molendag en Peellandse Molendag Zo 6 oktober
Friese Molendag Za 12 oktober
Molendag Hoeksche Waard Za 19 oktober
Zijper Molendag Zo 20 oktober
Rijnlandse Molendag Zo 27 oktober
Molendag Tielerwaard
Molendag Súdwest-Fryslân Zo 24 november